De vernieuwende impuls Natuurlijk Ritme is verbonden met maatschappelijke bewegingen, die werken aan een gezondere leef- en werkcultuur. Zij plaatst kritische kanttekeningen bij een overheersende technocratische cultuur. Natuurlijk Ritme biedt inspirerende werkvormen, met meer ritme en natuur als uitgangspunt.

Ritme bepaalt de kwaliteit van leven. Leven in een natuurlijk ritme is een voorwaarde voor een vitaal leven. Investeren in natuurlijk ritme betekent dat je meer beweeglijkheid en soepelheid ontwikkelt, en tegelijk ook meer kracht.

Het is de ontspanning die daar voor zorgt. Door te leven in een natuurlijk ritme, worden je energie en tijd veel minder bepaald door de buitenwereld: Je gaat meer zelf sturen, sturen van binnenuit. Als je je bewust bent van wat jouw natuurlijke ritme is, ga je ook veel bewuster en zorgvuldiger om met de tijd. Je gaat meer gevoelsmatig leven met de tijd, en laat je minder dwingen door de heersende technocratie.

| Ruimte voor tijd

“Is er in het huidige Technicum nog ruimte voor tijd en tijd voor ruimte?”luidde het motto van het jaarcongres dat de Stichting Tijd in 2007 organiseerde. Het slaat de spijker op de kop: Ritme is persoonlijk – onze maatschappij walst daar over heen. Maar als er teveel moet, in een te hoog tempo en een niet passend ritme, hoeveel ruimte is er dan nog om te leven? Het is een thema dat in veel organisaties, bedrijven en scholen herkenbaar is. Er moet van alles, maar wie bepaalt dat eigenlijk? Het helpt om dit probleem in een korte historische context te zien.

Geschiedenis

Vanaf 1850 raakte het leven in de Westerse wereld in een versnelling. Dit werd grotendeels gestimuleerd door de klok als organiserend instrument. Om arbeiders het werken via de klok bij te brengen, promootten de heersende klassen punctualiteit als burgerplicht en morele deugd. Traagheid en te laat komen werden voortaan afgeschilderd als doodzonden. Naarmate de klok het leven steeds meer in de greep kreeg, en de technologie het mogelijk maakte alles sneller te doen, raakte het leven dieper doordrongen van haast. Mensen werden geacht alles sneller te doen: Werken, praten, lezen, schrijven, eten, bewegen, etc. Daar zijn ook protesten tegen geweest. De belangrijkste luidden:

• Klokken verkrachten de biologische ritmes die een mens als natuurlijk wezen eigen zijn en waarmee hij rekening heeft te houden;
• Het opdelen van de tijd in vaste eenheden is een aantasting van de individuele vrijheid en doet geen recht aan verschillen in temperament en gevoel. (Charles Dudly Warber, essay, 1884 ).

Effecten industriële revolutie

Anderen klaagden dat machines het leven te snel, te hectisch en minder menselijk maakten. Tijdens de hele Industriële Revolutie zochten mensen manieren om zich te verzetten tegen het snellere tempo van het leven. Velen vinden in die tijd dat snelheid dehumaniserende effecten heeft.
 

| Tijd sparen als obsessie

De almaar doorgaande versnellingsontwikkeling is geculmineerd in een obsessie: het besparen van tijd. Een aardig leesboek daarover is “Momo en de Tijdspaarders” van de Duitse schrijver Michael Ende. Cultuurbreed heeft de versnellingsobsessie allerlei gevolgen met zich mee gebracht:

• Burn-out bij steeds jongere mensen;
• Schadelijke effecten van haast, zoals zenuwpijn, tandbederf, haaruitval.
• Door lange dagen te maken, blijft er minder tijd over voor lichaamsbeweging;
• Mensen neigen er daardoor toe, meer alcohol en kant-en-klaarvoedsel te gebruiken.
• Met “one-minute bedtime stories” worden peuters al getraind in het besparen van tijd!
• Vergaande effecten van milieuvervuiling, die inmiddels de wortels van het kapitalisme zelf lijken aan te tasten.

Tijdgeest

Uit dit doorschieten is begin 21e eeuw de “slow-filosofie” geboren. Die term is wat mij betreft wat misleidend: Slow gaat niet over langzaam, maar over de kunst om snel te zijn, als dat verstandig is, en langzaam als traagheid is geboden. De kunst is om steeds te proberen het juiste tempo te vinden: het tempo giusto.

De essentie zit hem hier in, dat je het ritme van je leven, je natuurlijke ritme, bewaart. Je behoudt je in elke omstandigheid het recht voor om je eigen tempo en ritme te bepalen. In de praktijk is langzaam vaak beter. Een betere gezondheid, betere lichaamsbeweging, betere seks, beter werk, beter zakendoen, beter koken en een beter gezinsleven zijn daarvan de gunstige effecten. Er zijn praktijkvoorbeelden van bedrijven en instellingen in Frankrijk, Spanje, de Verenigde Staten en Duitsland, waar alleen al de gunstige effecten van een dagelijkse siësta zijn gebleken.

| Je eigen ritme vinden

Samenwerken betekent dan meer en meer: Het synchroniseren van de individuele ritmes tot een gezamenlijk, werkbaar meervoudig ritme (polyritme) op basis van gevoel en contact. Eigenlijk is het simpel: De prijs van de almaar toenemende snelheid en materialisme is te hoog en leidt tot een wereld, die door een organisatiegoeroe weleens is omschreven als “een wereld met uiteindelijk nog maar twee soorten mensen: de snellen en de doden”. (bron: Het boek “Slow: een wereldwijde revolutie” van Carl Honoré (Lemniscaat BV, 2004).

Bewust Natuurlijk Ritme

Bewust gaan leven vanuit een natuurlijk ritme helpt mensen en organisaties van de snelheidsverslaving af te komen. Eenmaal ontworsteld aan die verslaving, is het makkelijker om betere keuzes te maken: keuzes die uitgaan van vitaliteit.

Alle workshop en trainingsprogramma’s van Natuurlijk Ritme zijn op de bovenstaande uitgangspunten gebaseerd. Of er nu met een groep managers of met een groep kinderen wordt gewerkt: Het gaat er om de deelnemers te laten ervaren hoe weldadig het is om ritmisch met de dingen bezig te zijn.

Dat heeft ook te maken met het instrumentarium waarmee we tijdens trainingen en workshops werken: Instrumenten van hout en (dieren)vellen, met een krachtige resonantie. Instrumenten waarmee je het beste uit de voeten kunt, als je je hoofd, hart en handen synchroniseert. Dat lukt in de praktijk het best als je, op een actieve manier, tegelijkertijd geconcentreerd èn ontspannen bent.

| Tempo giusto

Inmiddels lijkt de essentie van deze boodschap ook te zijn opgepikt door het toonaangevende instituut Nyenrode: Met de start van de leerstoel Engagement & Productivity, is deze business-universtiteit eind 2010 een pad ingeslagen, dat zich richt op preventief personeelsbeleid. En dan zijn we thuis bij de missie van Natuurlijk Ritme: Het werken aan een meer ontspannen cultuur en economie, waarin producten en diensten meer in een tempo giusto worden gecreëerd.